Nowotwory

Nowotwory są po chorobach układu krążenia drugą najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce. Osłabiony układ odpornościowy osób HIV+ jest szczególnie podatny na niektóre rodzaje nowotworów, dlatego należy podjąć odpowiednie środki ostrożności, aby wzmocnić mechanizmy obronne organizmu.

Czym jest nowotwór?

Istnieje ponad 200 różnych typów nowotworów, które powstają, gdy zmienione komórki namnażają się w sposób niekontrolowany. Zwykle komórki ludzkie rosną i dzielą się, tworząc nowe komórki, gdy organizm ich potrzebuje. Kiedy komórki stają się stare lub uszkodzone, umierają i są zastępowane przez nowe. Kiedy rozwija się nowotwór, ten normalny proces zostaje zaburzony. W rezultacie stare lub uszkodzone komórki przeżywają, zamiast obumrzeć, powstają też nowe komórki, mimo że nie są potrzebne.

Jak HIV zwiększa ryzyko nowotworu?

Terapia antyretrowirusowa zmniejsza ryzyko nowotworów spowodowanych infekcjami. Z drugiej strony - przyczynia się do wydłużenia życia. Ponieważ trzy czwarte wszystkich nowotworów diagnozuje się u osób w wieku 55 lat i starszych, logiczne jest, że wraz z wydłużeniem życia populacji HIV+, zwiększa się też ryzyko rozwoju u nich niektórych form nowotworów.

Niektóre nowotwory (mięsak Kaposiego, chłoniak Burkitta i niektóre inne chłoniaki, rak szyjki macicy, rak odbytu, rak wątroby) występują częściej u osób żyjących z HIV, ponieważ wirus ten osłabia układ odpornościowy i ogranicza zdolność organizmu do zwalczania infekcji. U osób seropozytywnych częściej występują także nowotwory skóry i jamy ustnej. Ponadto u osób HIV+ rak odbytu i rak płuca mogą pojawić się we wcześniejszym wieku.

Rak odbytu rzadko występuje u zdrowych osób. Dokładne przyczyny nie są znane, ale ryzyko zachorowania na raka odbytu, podobnie jak raka szyjki macicy, jest zwiększone u osób zakażonych wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), który z kolei występuje częściej u osób seropozytywnych.

Rak wątrobowokomórkowy (HCC) to najczęstszy nowotwór wątroby. W większości przypadków jego przyczyną jest marskość wątroby, która powstaje w wyniku zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B lub typu C, albo nadmiernego spożywania alkoholu przez długi czas. U osób z HIV często dochodzi do współzakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B lub typu C.

Chłoniak jest najczęściej spotykanym nowotworem krwi. Niekontrolowanemu namnażaniu ulegają komórki układu chłonnego – limfocyty, które gromadzą się w węzłach chłonnych, śledzionie, szpiku kostnym lub innych narządach. Dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych i powstawania guzów w obrębie szyi, klatki piersiowej lub w jamie brzusznej. W zależności od lokalizacji zmianom mogą towarzyszyć: bóle brzucha, chudnięcie, osłabienie, biegunka, wymioty, duszność, kaszel.Dokładne przyczyny rozwoju chłoniaka nie są znane, ale osłabiony układ odpornościowy zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju tego typu nowotworu. Prawie wszystkie przypadki chłoniaka Burkitta u osób HIV+ są powiązane z wirusem Epsteina-Barr. Ważne jest szybkie rozpoznanie, co pozwala na natychmiastowe podjęcie leczenia.

Mięsak Kaposiego jest rzadkim typem nowotworu, który występuje głównie na skórze i na błonach śluzowych, ale może też atakować narządy wewnętrzne, wywoływanym przez wirus HHV-8. Występuje głównie u osób ze słabo kontrolowaną lub ciężką infekcją HIV. Może wystąpić również u osób, które mają osłabiony układ odpornościowy z innego powodu. Do najczęstszych wczesnych objawów zalicza się pojawienie się małych, niebolesnych, płaskich i przebarwionych plam na skórze lub w jamie ustnej.

Tempo narastania objawów zależy od rodzaju mięsaka Kaposiego. Leczenie antyretrowirusowe może zahamować postęp choroby, możliwa jest też chemioterapia.

Jak można chronić się przed nowotworem?

Każdy może zachorować na nowotwór. Można jednak zmniejszyć ryzyko, stosując zbilansowaną dietę i odpowiednią ilość ruchu, rzucając palenie i ograniczając spożycie alkoholu. Warto także utrzymywać prawidłową masę ciała i unikać nadmiernej ekspozycji skóry na słońce. Regularne badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy, piersi, okrężnicy i prostaty są konieczne i zalecane dla wszystkich, nie tylko dla osób żyjących z HIV.

Nadal pozostaje wiele do zbadania w zakresie powiązań między zakażeniem HIV a rozwojem nowotworu, dlatego ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem i dowiedzieć się, jak najskuteczniej zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwór. Okresowa kontrola lekarska pozwala na zapobieganie lub wczesne wykrycie nowotworu, co daje największą szansę na skuteczne leczenie.